Videogames hebben handige tutoriallevels die je lekker aan de hand nemen en de boel een beetje uitleggen. Voor bordspellen is dit helaas niet het geval. Dus moet iemand de regels lezen en die aan de rest uitleggen. Maar dat uitleggen is een kunst. Je moet je medespelers duidelijk maken wat ze moeten doen en ze ook nog vertellen waarom het spel leuk is. Hoe doe je dat?
Het halve werk
Het eerste wat ik je op het hart wil drukken is dat je je moet voorbereiden. Als je een nieuw spel hebt dat je met vrienden wil spelen ben je misschien geneigd om het gesloten te laten en het met zijn allen te ontdekken. Dit is geen goed idee. Er is vaak maar één regelboekje in de doos en lezen terwijl er drie medespelers over je schouders meelezen is niet super. Bovendien is het nu moeilijker dingen uit te zoeken als iets je niet duidelijk blijkt te zijn.
Neem het boekje van tevoren door en zorg ervoor dat je het begrijpt. Het zal namelijk jouw taak zijn het aan de rest uit te leggen. Je hoeft niet alles uit je hoofd te leren, het boekje erbij pakken tijdens de uitleg is prima. Maar ga er niet uit voorlezen. Als je delen uit jezelf kan vertellen krijgen je vrienden meer het gevoel dat je weet waar je het over hebt.
In principe is de regel dat de eigenaar van het spel het moet uitleggen. Maar stel dat je er niet uit komt, dan mag je best iemand waarvan je weet dat die beter is in het begrijpen van spellen vragen om de regels online op te zoeken. Tegenwoordig kan je voor bijna alle spellen wel een PDF op het net vinden. Of je kunt een filmpje kijken van Rodney Smith of iemand anders. Uitleggen is een kunst en er zijn mensen die zich die kunst al helemaal eigen hebben gemaakt.
Waarom spelen we?
Een filosofische vraag. Eentje die ik niet ga beantwoorden. Maar jij moet het wel doen. Niet in de brede zin van spelen, maar specifiek dat spel. Waarschijnlijk doe je het al een beetje als je voor de spellenkast staat en een doos aanwijst. Waarom zouden jullie specifiek dat spel spelen?
Je vertelt dan over de basismechanieken en de opzet. “Sushi Go is een drafting spel waarin we jaloers naar elkaars borden staren terwijl we de beste maaltijd proberen te verorberen in een all you can eat sushi restaurant!” Geef je spelers een beeld voordat je met de regels aan de slag gaat.
Hiermee doe je twee dingen. Als iemand bekend is met drafting games heeft die al een vaag idee van hoe Sushi Go werkt. Ook schets je een plaatje van het doel en vormgeving. Als het idee van competitief all you can eat sushi eten iemand aanspreekt vinden ze het nu al leuk. En dan is die persoon meer bereid om naar de uitleg te luisteren! Maak daarom ook gebruik van wat je vrienden al kennen. “Sushi Roll is Sushi Go, maar dan met dobbelstenen in plaats van kaarten.”
Het broodnodige
Vervolgens zorg je ervoor dat iedereen genoeg weet om een ronde te spelen. Vertel hoe een beurt verloopt en wat je allemaal kan doen, maar ga nog niet de diepte in. Als een spel overzichtjes heeft die je uit kan delen wordt dit je gemakkelijk gemaakt. Als je ervoor zorgt dat iedereen het overzicht snapt is deze stap meestal al gedaan.
Vertel ook aan het begin hoe je wint. Is het met punten, of door al je kaarten te spelen? Je wil je spelers niet overweldigen met regels, maar ze moeten zich ook niet benadeeld voelen als het spel eenmaal voorbij is.
Maar er zijn absoluut wel regels die nu nog niet belangrijk zijn. In de eerste ronde van Dalmuti hoef je de regels voor Dalmuti’s en slaven, burgerruilen en revoluties nog niet uit te leggen. Die worden pas relevant in het tweede potje en de regels niet weten verandert niets in het eerste. Dus lekker weglaten. Zulke dingen leg je uit als ze relevant worden.
Laat het spel hun werk doen
Sommige spellen hebben wel een soort tutorial. Dungeon Lords heeft een paar puzzels die de spelers kunnen uitvogelen voor ze met het echte spel aan de slag gaan. Dit scoort in een review wat extra punten voor mij en ik raad jullie ook aan er gebruik van te maken.
Er zijn ook spellen met scenario’s die je spelenderwijs leren spelen. Spellen zoals Magic Maze (niet te verwarren met De Betoverde Doolhof) of De Crew beginnen simpel en voegen met elk scenario meer regels toe.
In deze gevallen kunnen jullie prima als deel van de uitleg de eerste missie spelen, zelfs als je zeker weet dat de mensen aan tafel genoeg van spellen weten om meteen naar de zevende te skippen. Door een ’testrondje’ te spelen gaat iedereen met een goed gevoel het echte spel in.
Uitleggen is nooit gedaan
Net zoals dat jij er echt wel af en toe het regelboekje bij moet pakken, is de boel ook zeker niet allemaal duidelijk voor je vrienden. Je werk is daarom nog niet gedaan na de initiële uitleg. Werp eens in de zoveel tijd een blik over de tafel en zoek naar ogen die ietwat vragend of zelfs verward kijken. En check dan of iets niet duidelijk is.
Zeker als je het spel eerder hebt gespeeld en de rest nog niet is de kans groot dat nieuwe spelers zich benadeeld voelen. Winnen omdat jij de regels kent en de rest niet is oneerlijk. Dus moet je een deel van je aandacht spenderen aan ervoor zorgen dat iedereen bij is. Ze zeggen dat het eerste potje het gemakkelijkst is om te winnen van een ervaren speler en dit is waarom. Als jij de volle 100% kan geven heb je je werk als uitlegger niet goed gedaan.
In coöperatieve spellen zit hier wel een ingewikkelde tweestrijd. Je wil je vrienden wel helpen, maar niet sturen. Focus daarom vooral op de regels. Als je tips gaat geven, leg dan meerdere opties voor in plaats van dat je zegt wat iemand moet doen. Anders kan je net zo goed met jezelf spelen. Dat doe je maar als je alleen bent.
De laatste loodjes
Dit waren wat tips van mij om jou te helpen bij het uitleggen van spellen. Heb jij tips voor mij of je medelezers? Deel ze dan vooral in de comments!
Geef een reactie