Shogito review – Shogi gemakkelijk maken?

Op het Spellenspektakel sprak ik de mensen van Ilexberry en de bedenkers van Shogito. Een versie van Shogi die poogt met vormen en kleuren spelers te leren het spel te maken. Zijn ze daarin ook succesvol? Daarvoor is natuurlijk deze review!

Japans Schaken

Lang geleden, minstens 1500 jaar om ongeveer te zijn, was er Chaturanga. Een spel dat uiteindelijk zou evolueren in Schaken zoals wij dat nu kennen. Maar Schaken is niet de enige richting die het spel nam. Er zijn ook andere versies die vandaag de dag nog altijd gespeeld worden. In Taiwan spelen ze Makruk, in China Xiangqi. In hun aard zijn de spellen hetzelfde, maar ze hebben allemaal hun eigenaardigheidjes. Hier ga ik meer in detail.

In Japan spelen ze Shogi. Als je er alleen even een blik op zou werpen, dan zou je niet eens doorhebben dat dit een zusje is van Schaken. De stukken lijken op een soort tenten, met kanji (Japanse letters) in plaats van de vormen die je kent van het ‘Spel der Koningen’. Ook is er, naast een enkel streepje bij wat de koning blijkt te zijn, geen enkel verschil tussen de stukken van zwart of wit. Anders gezegd, ze zijn niet zwart of wit. Hoe weet je wat van wie is?

Dat is ook precies het punt. In Shogi lopen stukken namelijk over. Wat van jou is, dat zie je aan de richting die de pijl van het tentje op wijst. Dit verraad is de twist die Shogi zo interessant maakt. Maar het maakt het ook een stuk complexer. Bovendien kunnen veel mensen geen kanji lezen. Hierdoor kan het een stuk moeilijker zijn om Shogi te leren.

Shogito is gewoon Shogi, zonder inhoudelijke verschillen. In plaats van het spel aan te passen, zijn de stukken visueel veranderd zodat spelers gemakkelijk kunnen zien wat alles kan. Deze review richt zich daarom ook niet op het spel Shogi zelf. Daarover peinzen duizenden theoretici en experts al honderden jaren. In plaats daarvan richt ik mij op de aanpassingen van Shogito, en of het inderdaad succesvol is in het verlagen van de instapdrempel.

De ’to’ in Shogito

Heb ik vrienden die Japans spreken? Absoluut. Had ik die kunnen vragen de vertaling voor mij te doen? Dat deed ik zelfs! Helaas kreeg ik niet op tijd reacties. Dus vroeg ik aan iedereens beste vriend de vertaling voor mij te doen: Google Translate. Die claimt dat ‘Shogito’ vertaalt naar ‘Shogi en…’ Ik vermoed dat dit Shogi+ is. Want in een zekere zin is dit waar. Op de site van Shogito zelf staat dat ze ’taalbarrières en leeftijdsverschillen willen overbruggen’.

Dat is niet vreemd. Het voornaamste dat afschrikt aan een Shogibord, dat zijn de kanjitekens. Ondertussen weet ik welk stuk er hoe uitziet, maar het is verre van intuïtief. Tenminste, als je niet uit de voeten kan met de Japanse geschreven taal.

Als we een stapje terug doen, dan is Schaken eigenlijk niet veel beter. De stukken zijn misschien gemakkelijker te herkennen ongeacht welke taal je spreekt, dat wel. Maar er is geen logische reden dat een paard in een L-vorm springt. En waarom bewegen torens überhaupt? Dat zijn dingen die je gewoon moet leren, op je intuïtie kun je niet rekenen.

Hier komt de to in Shogito. De stukken zijn namelijk helemaal volgepropt met informatie. Aan de pijl zie je of het stuk van jou of je tegenstander is. Dan heb je de bubbels, die je vertellen hoe een stuk kan bewegen. Een enkele stap in die richting als het een klein bubbeltje is, of zover je wil als de bubbel uitgerekt wordt. Is het stuk plat aan de onderkant? Dan weet je dat het niet achteruit kan! Tenslotte zie je aan de kleur of het stuk wel of niet gepromoveerd is.

Eén keer uitleggen

Voor deze review heb ik het opgenomen tegen drie tegenstanders. Eentje heeft een aardige Schaakervaring, maar had nog nooit Shogi gespeeld. De ander kan Schaken, maar heeft geen diepe ervaring. Mijn laatste tegenstander weet de regels van Schaken, maar heeft weinig ervaring met strategeren voor degelijke, abstracte spellen.

Ze hadden elk dus al een voetstuk, maar hoe groot dat voetstuk is verschilde per speler. Het positieve effect van Shogito was hierin meteen duidelijk, want alledrie hadden de regels en bewegingen van stukken vrijwel direct door. Het enige wat niet meteen door kwam bij de minst ervaren speler, is dat paarden over stukken heen kunnen. Dat was ik vergeten uit te leggen, want als ex-Schaakleraar was ik even vergeten dat niet iedereen dit al weet.

Later in het spel werd het een beetje ingewikkelder. Niet vanwege de overlopende stukken, dat ging wel goed. In plaats daarvan werd er geworsteld met promoties. Als je een stuk omkeert, dan verandert de vorm natuurlijk niet. Het idee van Shogito, is dat je aan de kleur ziet wat ze doen. Het gros van de gepromoveerde stukken verandert in een kinsho, of gouden generaal. Daarom nemen ze die kleur aan. Op zich is dat duidelijk. Het probleem is alleen dat vooral onervervaren spelers dan naar hun eigen gouden generaal kijken en vergeten dat ze die 180 graden moeten draaien.

Natuurlijk is dit een probleem dat met een beetje ervaring zichzelf verhelpt. In normaal Shogi is het ook een gemakkelijke fout om te maken. Wel denk ik dat het misschien net iets duidelijker had gekund. Daarvoor kijk ik naar de kaarten van een kind van Schaken: Onitama. Wat nou als alle stukken waren gevormd als de koning, in essentie een 3×3 rooster met een punt in het midden. Dan kun je met kleur aangeven waar het stuk naartoe mag. Het enige rare stuk is dan het paard, maar ook daar kan vast een oplossing voor bedacht worden.

Kleurindicatie

Laat ik het ook nog even over de kleuren hebben. Deze maken vooral uit voor promotie. De stukken die niet kunnen promoveren, hebben geen andere kleur op de achterkant. Het gros van de stukken wordt wit, net als de gouden generaal. Dit is een indicatie dat ze diens bewegingspatroon aannemen. De loper en toren krijgen er zwart bij, dezelfde kleur als de koning, maar behouden ook hun eigen kleur. Dit is omdat ze nu alles kunnen wat de koning kan, maar ook hun eigen opties behouden.

Dit was in principe duidelijk, met als enig klein pijnpunt dat de onervaren speler niet altijd begreep wat ‘koning + loper/toren’ precies inhield. Na één of twee keer extra uitleg werd ook dit duidelijk, wat een indicatie is dat de vorm in grote lijnen succesvol is.

Wel ben ik het esthetisch niet helemaal eens met het ontwerp. De gouden generaal is wit. De gouden stukken, waaronder de zilveren generaal, worden wit. Is dit andersom niet logischer? Geel vertaalt in mijn hoofd naar goud en wit naar zilver. Ik stoorde me hier een klein beetje aan, maar laat ik ook even verduidelijken: inhoudelijk maakt het geen verschil.

Leerzaam en esthetisch

Ik heb het nu gehad over de praktische vormgeving. Maar hoe ziet het spel er esthetisch uit? Het is misschien niet waar het ontwerp om draait, maar het is wel het eerste dat iemand die het spel niet kent ziet.

Hierover ben ik eigenlijk dik tevreden. Het ontwerp is rustig, zodat je als speler kan focussen op het spel. De stukken en het bord ogen als moderne abstracte spellen, zoals de Gipf-serie. Het voelt daarom modernistisch, sereen en puur aan. Precies wat je wil hebben voor een spel van pure strategie.

Opgesteld is Shogito eigenlijk best een blikkenvanger. Niet voor iedereen, maar hierin zit ook meteen weer iets functioneels. De mensen die geen interesse hebben in Shogito op basis van uiterlijk, zullen namelijk mensen zijn die het zien en denken aan Schaken. Anders gezegd, precies de mensen die er misschien wat minder interesse in hebben.

De stukken zijn in de basisset mooi genoeg, al is de upgrade natuurlijk wel weer een tikkeltje mooier. Waar je echt op vooruit gaat, dat is het bord. Ik denk terug aan mijn gave Schaakset van Harry Potter, met stukken uit de eerste film. Die zien er prachtig uit, maar het lelijke bordje dat eronder staat verpest het wel een beetje. Zo ver wil ik het zeker niet nemen met Shogito, verre van. Het kartonnen bordje is alleen wel duidelijk minder sterk dan de stukken. Het veld van de deluxe versie is in dat opzicht wel een flinke stap vooruit.

Schaakto

Over de deluxe uitgave gesproken, daar zit nog een ander voordeel bij. Je krijgt namelijk ook ‘Schaakto’ erbij. Dat wil zeggen, er zit ook een 8×8 bord met Schaakstukken die een vergelijkbare behandeling hebben gekregen.

Deze editie kocht ik niet op het Spellenspektakel, en eigenlijk heb ik daar wel spijt van. Ik ben nog op zoek naar een mooie set die ik ergens op kan zetten, en eigenlijk voldoet ‘Schaakto’ hier helemaal aan. Daar bovenop heeft het natuurlijk de praktische vormgeving die mij helpt het spel te leren aan nieuwe spelers.

Wil je leren Schaken, of wil je het aan vrienden of familie leren? Dan is dit stiekem best een goede optie. Voor alleen Schaken is het misschien wat aan de dure kant, maar met Shogito erbij is het zeker het overwegen waard. En dan heb je ook gelijk een mooie set.

Ik verduidelijk nog even dat ik voor deze review niet gesponsord word. Ik kocht Shogito van mijn eigen geld en schrijf de review omdat ik dat zelf wil. Dat is ook precies waarom ik in eerste instantie besloot de basisversie te halen. Maar ik overweeg nu zeker om de upgrade te maken, en misschien de doos die ik nu heb aan iemand anders te geven.

Conclusie

Hoewel ik een enkel puntje heb dat misschien beter kan en er een enkel esthetisch punt is wat ik graag anders zou zien, doet Shogito precies wat het wil doen: Shogi toengankelijk maken voor iedereen. Bovendien ziet het er mooi uit. Dus als je het spel wil leren, of juist aan iemand anders wil introduceren, dan is dit een uitstekende set voor je verzameling.

Wil je Shogito zelf aanschaffen? Je vindt het via de webwinkel. Je vindt ze ook hier in de winkels.

Oordeel: 9,0

Gerelateerde berichten:

Altered review: Augmented reality TCG? Parijs: De Lichtstad review: Geen Eifel mogelijk Paco Sako review – Schaken op de dansvloer