Bordspelliefhebbers kunnen hevig debatteren over of kans wel of niet iets goeds is. Er zijn puristen die alles tot op de laatste puntjes uit willen denken in een strategiespel en gokverslaafden die niets spannender vinden dan de rol van een paar dobbelstenen. Als iemand die schaakleraar is geweest en tegelijkertijd veel Magic speelde zie ik allebei wel zitten. Maar in dit artikel heb ik het over waarom kans wél thuishoort in een bordspel.
Geef strategie een kans
Een veelvoorkomend argument tegen kans is dat het strategie belemmert. ‘Pure strategie’ is minstens vijf beurten vooruit denken en weten wat er gaat gebeuren. De enige willekeur die je nodig hebt zijn de hersenspinsels in jouw brein en in dat van je tegenstander.
Een spel van pure strategie kan hartstikke mooi zijn. Ik schaak nog steeds af en toe op Chess.com (al kan ik er tegenwoordig niets meer van). Maar er is een inherent probleem. Deze spellen zijn alleen leuk als de spelers min of meer aan elkaar gewaagd zijn. Als de één besluit zich te verdiepen in de strategie en de ander achterblijft heeft al gauw niemand het naar zijn zin.
Kans houdt een potje tussen twee strategen die misschien niet zo aan elkaar gewaagd zijn spannend. Dit klinkt misschien stom, maar het zorgt ervoor dat je een spel waar je goed in bent kan spelen met iemand die het nooit eerder heeft gedaan.
Er zit nog meer achter dan dat. Willekeur kan namelijk onderdeel zijn van strategie. Als je ervaring hebt met Magic, Hearthstone of zelfs de recente Disney Lorcana, dan is dit een les die je geleerd hebt. Dat, of je verliest meer dan je lief is. Rekening houden met de verschillende mogelijkheden is een belangrijk onderdeel. Als je voor staat, maar een specifieke kaart waarvan je weet dat het in je tegenstanders deck zit de boel kan omslaan, dan speel je daar omheen. Het tegenovergestelde geldt ook. Als je alleen wint door een bepaalde kaart te trekken is het verstandig te spelen alsof je het sowieso in handen krijgt.
Geen rollenspel zonder rollen
Er zijn weinig RPG’s die geen vorm van kans erin hebben verwerkt. Dread schiet te binnen, maar zelfs dat gaat niet helemaal op. De kans dat de toren omvalt wordt immers steeds groter.
Een rollenspel zonder kans is gewoon improv. Daar is natuurlijk helemaal niets mis mee, improv kan hartstikke leuk zijn. Maar de rollen maken het een spel. Als je terugdenkt aan je DnD campagne denk je niet aan hoe goed jullie iets geacteerd hebben. Je denkt aan het gestoorde plan dat werkte omdat jullie maar twintigen bleven gooien. Of de keer dat je de perfecte heist had bedacht, maar een slechtgetimede één alles in de war schopte een jullie plots moesten gaan improviseren.
Het ‘ja, en’ principe van improvisatie in een RPG zit hem niet alleen in jou, je medespelers en de spelleider. Het zit hem ook in de dobbelstenen die je beste vrienden of je grootste vijanden kunnen zijn. Ze geven je het zetje dat je nodig hebt om wat meer uit je schulp te komen. En ze maken vier uur aan improvisatie toegankelijk voor een verzameling antisociale mensen die niet getraind zijn op toneelschool.
Kans is spannend
Dat willekeur harten doet kloppen kan je haast niet ontkennen. Heel Las Vegas is gebouwd op dit idee. Waarschijnlijk verlies je wat geld als je meedoet aan de postcodeloterij. Maar er is een kans dat je rijk wordt. En dat maakt het spannend.
Nou is de postcodeloterij misschien een slecht voorbeeld. Betere wiskundigen dan ik hebben berekend dat de kans groter is dat je wordt geraakt door een meteoriet dan dat je de loterij wint. Dus meedoen raad ik af, tenzij je écht kickt op die spanning. Maar waarom speel je dan niet gewoon een bordspel of RPG?
Push your luck-games zijn hier krachtige voorbeelden van. De Kwakzalvers van Kakelenburg leeft op risico. Speel je het veilig als je eenmaal op het gevaarlijke punt aankomt, of trek je nog één fiche uit je zakje? En als je dat eenmaal gedaan hebt, wat weerhoudt je er dan van nóg een fiche te trekken? En nog één. Tot je te ver gaat en je ketel ontploft. Maar tot het zover is leef je.
Vriend- en Familievriendelijk
Ik haalde aan het begin al even aan dat kans spellen leuk houdt voor iedereen. Laat ik daar nog even dieper op in gaan.
Kans zorgt ervoor dat je met een slechte strategie kan winnen. Het zorgt er ook voor dat je terug kan komen uit slechte situaties. Voor de hardcore strategen onder ons klinkt dit waarschijnlijk als nadelen. En afhankelijk van de tafel waaraan jij speelt kan dat ook zo zijn. Magic was voor mij nooit frustrerender dan als ik verloor omdat ik het hele potje alleen maar landjes trok. Ook voor mijn tegenstander is er dan weinig leuks aan. Maar deze twee punten kunnen ook voordelen zijn.
Waarschijnlijk zijn niet al je vrienden bordspelfanaten die precies weten wat ze moeten doen in Twilight Imperium. Of je hebt familie die wel eens bereid is een spelletje met jou te spelen, maar er eigenlijk niet zoveel mee heeft. Zij gaan niet beurten uitplannen, want ze begrijpen niet genoeg van de werkingen van het spel om dat te doen. Of ze vinden dat simpelweg niet leuk. In plaats daarvan proberen ze maar wat.
Een spel is alleen spannend als er een kans is dat je wint en er een kans is dat je verliest. Als jij als bordspelveteraan je dochtertje tegenover je zet op het schaakbord, dan voel je misschien wat trots dat ze het spel leert spelen. Maar het potje zelf zal niet veel aan zijn. Vervang schaken door Patchwork en het is een ander verhaal. Je dochtertje probeert misschien mooie patronen te maken of om alles op een bevredigende manier in elkaar te klikken. Soms werkt dat per ongeluk en gaat ze er ineens met de winst vandoor. Nu heeft ze de smaak te pakken en is ze misschien klaar om zich te verdiepen in een spel van pure strategie.
Geef kans een kans
Ik heb een paar argumenten genoemd voor kans in bordspellen, maar er zijn er natuurlijk meer. Heb jij nog wat redenen dat willekeur een bordspel leuker maken? Laat het dan vooral weten in de comments!
Geef een reactie