Rondom de tijd dat Starfield uitkwam hadden twee collega’s van mij een discussie waarin de één aangaf geen fan te zijn van fantasy, die heeft liever science fiction. De ander had het juist andersom. Is dit niet een bijzonder rare discussie? De twee liggen zo dicht bij elkaar. Meer science fantasy, zeg ik!
Elfen en aliens, magie en technologie
Aan het oppervlakte lijken de twee inderdaad redelijk anders. De een heeft elfen, de ander aliens. De een heeft middeleeuwse magie, de andere futuristische wetenschap. Maar dan neem je een stapje terug.
Elfen zijn interessant in hoe ze anders zijn dan wij. Ze zijn onsterfelijk en dichtbij de natuur. Als een gevolg kijken ze vanuit een andere hoek naar de wereld. Maar ‘alien’ is gewoon een ander woord voor ‘anders.’ En is dat ook niet precies waarom we de ruimtewezens in science fiction interessant vinden? Omdat ze anders zijn dan wij?
Hetzelfde geldt voor magie en technologie. Arthur C. Clarke zei ooit dat “magie simpelweg technologie is die we nog niet begrijpen.” Inderdaad, wat de middeleeuwse burgers alchemie noemden is voor ons gewoon scheikunde. Voor ons is de magie van een fantasywereld misschien vreemd, maar voor de lokale bevolking van Baldur’s Gate is het een natuurwet. Hetzelfde geldt voor toekomstelingen als we het hebben over futuristische technologie.
Dan heb je de settings. Als we even de meest typische gevallen nemen speelt fantasy zich af in een middeleeuwachtige wereld af. Met landen die verschillende rassen en hun culturen representeren. Science fiction speelt zich af in futuristische werelden waarin ruimtevaart bestaat. Met planeten die verschillende rassen en hun culturen representeren. Het enige verschil is de schaal, maar met voertuigen die aanzienlijk sneller kunnen reizen in de toekomst is ook dat niet echt een anders.
Dus waarom staan deze twee groepen zo vaak tegenover elkaar als de genres zoveel op elkaar lijken? Kunnen we niet gewoon samen science fantasy waarderen?
Science fantasy door ontwikkelaars
Bioware en Bethesda zijn twee voorbeelden van ontwikkelaars die dit gebrek aan verschil goed doorhadden. Ze waren namelijk snugger genoeg om hetzelfde spel te nemen, het andere genre als thema te geven en het zo opnieuw te verkopen.
Zo kregen we Dragon Age Origins, die Bioware maakte nadat Mass Effect een succes was. Het heeft dezelfde focus op narratief, dezelfde rpg- en partymanagingmechanieken. Zelfs de schaal is vergelijkbaar. Goed, in de een gebruik je zwaarden en in de ander laserwapens. Hier zit daadwerkelijk een verschil in. Door het verschil in wapens is er een verschil in afstand. Mass Effect is een rare shooter, terwijl Dragon age op het randje tussen actie- en turn based-rpg loopt. Maar naast dat lijken ze erg veel op elkaar.
Hetzelfde gelft voor Bethesda. De ontwikkelaar had een interessante fantasy-rpg gecreëerd met the Elder Scrolls (toentertijd meest recentelijk Oblivion) en kocht vervolgens Fallout om hetzelfde te doen met deel drie. Al is Fallout wel ietsje minder science fantasy en iets meer post apocalyptisch met futuristische trekjes. Maar kijk naar die power armor. Dat is toch gewoon een ridderpantser? Dit is gewoon science fantasy!
Ook in de bordspelwereld is dit niet ongebruikelijk. Het bekendste voorbeeld is Warhammer (classic) tegenover Warhammer 40.000. Twee war games van dezelfde maker, met als voornaamste verschil dat de één zich afspeelt in een fantasywereld en de andere in de toekomst. Hetzelfde geldt voor deckbuilders Star Realms en Hero Realms.
Een ander sfeertje
Ik geef toe, ik weet dat er echt wel een belangrijk verschil is. Die zit vooral in de sfeer. Hoewel ze functioneel hetzelfde zijn is er wel een verschil tussen een lasergeweer en een staf die vuurballen schiet. Ze voelen gewoon anders.
Science fiction houdt van wit, zwart en neonkleuren. Het houdt van harde, strakke lijnen of mooie curves, want machines doen dat nu allemaal perfect. Ook is het fan van een steriele omgeving, want in de toekomst is alles schoon. Het futuristische genre focust net wat meer op het verkennen en ontdekken van het heelal. Fantasy houdt van paars, groen en rood. Vormen zijn natuurlijker, want magie heeft een eigen wil. Ook zit alles onder de modder, want in het verleden was alles vies. Fantasyverhalen richten zich vaak meer op de magie zelf.
Het enthousiasme achter Starfield zat daarom voor veel mensen in het verkennen van de vele sterren en planeten. Daar gaat science fiction over! In Baldur’s Gate 3 spendeer je een groot gedeelte van de game aan uitzoeken waarom jij nou niet aan het transformeren bent in een Mindflayer en hoe je het kikkervisje uit je schedel krijgt.
Dat gezegd hebbende zijn games (of andere media) zelden puur een genre. De Mindflayers in BG3 zijn bijvoorbeeld letterlijk aliens van een andere planeet. Ze vliegen zelfs rond in levende ruimteschepen! De Jedi in Star Wars zijn een mystische orde van ridders die hun magische krachten gebruiken om de wereld om zich heen te besturen. Ze probeerden het wel even meer SciFi te maken door het uit te leggen in Phantom Menace, maar dat is ook ruim en breed teruggedraaid. De genres lenen zo hevig van elkaar dat ze flink in elkaar aan het smelten zijn. Ze worden dus science fantasy.
Handen in elkaar: science fantasy
Dus science fiction en fantasy staan lang niet zover uit elkaar als diehard fans soms geloven en zelfs hun verschillen moeten vaak wijken. Het inherente verschil van technologie en magie wordt steeds meer arbitrair. Maar waar het pas echt interessant wordt, is als ze de handen ineen slaan.
Technologie en magie staan tegenover elkaar, maar ze kunnen prima samenwerken om een bijzondere wereld te scheppen. Shadowrun is bijvoorbeeld een bijzondere setting met Elfen, Dwergen en Orcs in een futuristische wereld. De manier waarop high fantasy futuristische technologie interpreteert is erg bijzonder om mee te maken. De setting kreeg zelfs een serie games, waar Shadowrun Returns ook onder valt.
Één van mijn favoriete games allertijden is Dishonored. Dit komt voor een groot gedeelte door de interessante wereld die een victoriaanse steampunksfeer combineert met futuristische technologie op basis van walvisolie en magie van een mysterieuze Godpersonage die zich de Outsider noemt. In Dishonored is magie zo zeldzaam dat niet iedereen erin gelooft. Dit gebruik je tot jouw voordeel, want jij hebt een kersverse pact gesloten met de Outsider. Een vergelijkbare sfeer vind je in Blades in the Dark, een RPG die spoken gebruikt als krachtbronnen voor zowel magie als technologie.
Als science fantasy goedt wordt uitgevoerd reist het vaak naar de top van interessante werelden om verhalen in te vertellen. Wat mij betreft mag het daarom echt wel vaker gebeuren.
Geen ruzie meer
De eeuwige ruzie tussen diehard fantasy of science fiction fans mag echt wel een keer ophouden. Naast dat iedereen leuk mag vinden wat ze zelf willen liggen de twee ook zo dicht bij elkaar dat het helemaal nergens op slaat. Bovendien werken ze goed samen. Ze lenen van elkaarom meer te worden en combineren zelfs om samen een nieuw genre te vormen. Science fantasy is waar het echt goed wordt.
Geef een reactie